Таццяна Мушынская
“Джульета і экстрасэнс”
Мінск: Мастацкая літаратура”
Пра кнігу:
Героі пісьменніцы — нашы сучаснікі, сярод якіх пераважаюць прадстаўнікі творчай інтэлігенцыі. З асаблівай цікавасцю даследуе аўтар свет жаночай душы. У цэнтры кожнага твора — адметны жаночы вобраз, хвалюючая, часам драматычная гісторыя кахання.
Дзеянне аповесці “Джульета і экстрасэнс” адбываецца ў абласным горадзе. У драматычны тэатр прыязджае вядомы сталічны рэжысёр, каб паставіць спектакль "Рамэа і Джульета". Нечакана высвятляецца: шэкспіраўскія страсці віруюць не толькі на сцэне, але і за кулісамі. У адзін клубок сплятаюцца каханне, інтрыгі, барацьба за ролі. Вялікі англійскі драматург пачынае містычным і незразумелым чынам уплываць на лёс рэжысёра і артыстаў, паглыбленых у яго трагедыю. Героі аповесці “Доўгае развітанне” — сучасныя музыканты. Падзеі твора “Апошняе каханне Дон Жуана” разгортваюцца ў мастакоўскім асяроддзі.
Пра аўтара:
Таццяна Мушынская — пісьменніца, журналістка, тэатральны крытык. Скончыла факультэт журналістыкі БДУ. Працавала ў штотыднёвіку “Літаратура і мастацтва”, цяпер — у часопісе “Мастацтва”. Жыве ў Мінску.
Аўтар 16 выдадзеных кніг (проза, вершы, тэатральная крытыка). Уладальнік дыплома "За пашырэнне ведаў пра тэатр Беларусі" Камісіі Рэспублікі Беларусь па справах ЮНЕСКА (2008). Па стыпендыі Інстытута польскай культуры ў Парыжы стажыравалася ў Польшчы (Варшава, Кракаў) як балетны крытык і лібрэтыст.
Аўтар кніг прозы "Доўгае развітанне" (1997), “Джульета і экстрасэнс” (2013), аповесцяў, прысвечаных творчай інтэлігенцыі. У зборніках прозы, выдадзеных “Мастацкай літаратурай”, друкавала аповесці і апавяданні. Беларускае радыё паставіла радыёспектаклі паводле аповесці “Доўгае развітанне” і апавядання “Дыханне ранняй восені”.
Для дзяцей выдала зборнікі апавяданняў, казак і вершаў, у тым ліку — "Віця Неслух у краіне мурашоў" (1995); "Свята печанай бульбы" (2003); "Калі тата — Дзед Мароз" (2000); “Вожыкі ў футбол гуляюць” (2008).
Апублікавала кнігі вершаў "Я вандрую ў стагоддзях" (1998); "Рабро Адама" (1999); "Сны кахання" (2006). Вершы перакладаліся на ангельскую, украінскую мовы. За апошнія дзесяць гадоў на словы Таццяны Мушынскай напісана больш за 200 музычных твораў. Сярод іх рамансы і вакальныя цыклы, харавыя цыклы, перформанс "Мора", вакальна-сімфанічная паэма "Кахаю...", камічная кантата "Рэпетыцыя хору", камічная опера "Дырэктар тэатра". У Мінску ў вялікай і камернай залах Белдзяржфілармоніі прайшло дзевяць творчых вечароў паэтэсы.
Аўтар больш як 500 публікацый па харэаграфіі, музыцы, тэатру. Апублікавала шэраг кніг, прысвечаных беларускаму балету: "Гармонія дуэта" (1987); "Гаркавы смак ісціны" (1993); "Страсці (Рагнеда)", (1997); альбом "Валянцін Елізар’еў" (1997, 2003). Выступала ў замежных выданнях: польскіх (часопіс "Borussia"), украінскіх (літаратурна-мастацкі зборнік "Гроно"), рускіх (часопіс "Балет", "Литературная газета", газета "Культура").
Аўтар лібрэта гістарычных балетаў "Барбара Радзівіл", "Апошні кароль", "Саламея". Аўтар п'есы "Чалавек, які купляе час", апублікаванай у часопісе "Немига литературная" (2004, № 5) і газеце "Культура" (2007). Аўтар сцэнарыя кароткаметражнага фільма "А калі я не вырасту?" (2007), аднаго з пераможцаў Міжнароднага фестывалю фільмаў-казак "Раскажы мне, воблака…", прысвечаных пераадоленню наступстваў чарнобыльскай катастрофы (старшыня журы — французскі рэжысёр Ален Флешэр).
Урывак з аповесці “Доўгае развітанне”
Сон
Напэўна, думка пра вар'яцтва глыбока трапіла ў Надзіну свядомасць, таму што аднойчы ёй прысніўся сон. Нібыта яна пацыентка ці то неўралагічнага аддзялення бальніцы, ці то псіханеўралагічнага дыспансера. Але не "Навінак" — гэта Надзя памятала дакладна. Яна ляжыць на бальнічным ложку. Разам з ёй у палаце знаходзяцца некалькі жанчын. Яны апранутыя ў аблезлыя бальнічныя халаты, а твары іх маюць нейкі бессэнсоўны выраз. Напэўна, іх ужо "накачалі" адпаведнымі прэпаратамі.
Ідзе ранішні абход. I таму ў палаце цяпер цэлая грамада ў белых халатах: дактары аддзялення разам са студэнтамі, будучымі псіхіятрамі.
Палатны доктар Анатоль Пятровіч па чарзе характарызуе сваіх пацыентак:
— Цяжкая форма шызафрэніі. Жанчына паступіла з наступнымі сімптомамі... У стацыянары знаходзіцца два тыдні. Атрымлівае адпаведнае лячэнне...
"Цікава, як гэта можна так спакойна выслухоўваць, што ў цябе шызафрэнія? Не магу зразумець! Я, напрыклад, моцна б абурылася!" — думае Надзя.Натоўп эскулапаў рухаецца далей.
— Больш лёгкая форма псіхічнага захворвання...
Нарэшце Анатоль Пятровіч спыняецца каля Надзі. "Цікава што ён пра мяне скажа?"
— Жанчына паступіла ў аддзяленне ў цяжкім дэпрэсіўным стане, з моцнымі парушэннямі сну і апетыту. Скардзіцца на трывожнасць, пачуццё страху. Псіхічнае захворванне развілося, як лічыць пацыентка, на глебе няшчаснага кахання...
Надзя заўважае, што на спакойных і абыякавых тварах будучых псіхіятраў з'яўляюцца цікаўнасць і спачуванне: няўжо на свеце яшчэ засталіся дурніцы, якія могуць звар'яцець ад няшчаснага кахання?..
— Захворванне суправаджаецца галюцынацыямі. Навязлівая ідэя выяўляецца ў тым, што жанчына чытае літаратуру выключна эратычнага характару, просіць у сваякоў DVD-дыскі з фільмамі, дзе шмат эратычных сцэн, а таксама падтрымлівае размовы выключна на сексуальныя тэмы.
— Вось гэта клас! — пачуўся захоплены голас у натоўпе студэнтаў.
На эратычна настроенага практыканта засыкалі.
"Скажыце, калі ласка, навязлівая ідэя! Можна падумаць, шаноўныя эскулапы — святыя! — думае Надзя. — Не глядзяць па вечарах, схаваўшыся ад дзяцей-падлеткаў, такія самыя фільмы. I не з эратычнымі сцэнамі, а звычайную парнуху... Не маюць палюбоўніц, не расказваюць адзін аднаму непрыстойныя анекдоты і не абмяркоўваюць жаночыя ножкі, а таксама астатнія вабнасці-прывабнасці. Тады ўсю краіну трэба ў вар'яцкі дом пасадзіць!"
Палатны ўрач працягваў:
— За тры тыдні знаходжання ў стацыянары станоўчая дынаміка, на жаль, не адзначана. За гэты час хворай прыпісваліся наступныя сродкі... — далей ішоў доўгі пералік замежных лекаў. — I таму, параіўшыся з загадчыкам аддзялення, мы вырашылі выкарыстаць найбольш моцны сродак... які дае цудоўны вынік для супакаення нервовай сістэмы...
Надзя доўга і цярпліва слухае падобную лухту, але нарэшце не вытрымлівае:
— Анатоль Пятровіч, з медыцынскіх крыніц, а таксама з жыцця вы цудоўна ведаеце, што найлепш супакойваюць нервовую сістэму пацалункі, абдымкі. А таксама ўсё, што адбываецца ўслед за імі...
У натоўпе студэнтаў пачынаецца гамерычны смех. Палатны доктар, а таксама загадчык аддзялення стаяць чырвоныя як ракі.
Першы прыходзіць у сябе загадчык аддзялення. Ён абураны:
— Анатоль Пятровіч, вы мяне дэзінфармавалі! Вы ведаеце, што ў нашым аддзяленні катастрафічна не хапае лекаў! Навошта вы пераводзіце на гэту жанчыну такія дарагія транквілізатары? У яе абсалютна здаровая псіхіка. Нашы пацыенты так не жартуюць. Рыхтуйце дакументы на выпіску!
— Прабачце, якія жарты! — рашуча перабівае яго Надзя. — Я кажу абсалютна сур'ёзна. Мы не высветлілі вельмі важнае пытанне: я сама магу выбраць, з кім мне супакойвацца, ці гэта кансіліум вырашае? Лепш, вядома, калі я сама. Як мужчына, мне асабіста больш падабаецца Анатоль Пятровіч. Толькі варта ўдакладніць, дзе мы з ім будзем супакойвацца...
Цяпер студэнты зарагаталі ізноў, разам з імі дактары аддзялення, потым Анатоль Пятровіч, загадчык і нарэшце сама Надзя. Яна смяялася так доўга і няспынна, аж захлынаючыся ад шчаслівага, разняволенага смеху, што нарэшце... прачнулася.
Легкадумны настрой са сну перайшоў у яву. Цяпер яна ўсвядоміла, што трэба неяк ратавацца. Выцягнуць сябе з дэпрэсіі. Як Мюнхгаўзен з балота за валасы. Інакш усё можа кепска скончыцца. Калі працягваць далей у такім жа стылі, сон у рэшце рэшт зробіцца яваю.
Каб хто-небудзь год ці два таму сказаў Надзі, што мужчына пераверне дагары нагамі ўсё яе жыццё, яна не паверыла б. Надзя забараніла сабе слухаць яго музыку, якая раней мела над ёй незразумелую ўладу. Забараніла сабе тэлефанаваць яму што б ні здарылася. Забараніла думаць пра яго і ўспамінаць. Спачатку тое здавалася немагчымым. Бо ўсюды яна натыкалася на рэчы, звязаныя з ім, на твары агульных знаёмых, на творы, якія яны абмяркоўвалі. Пэўны час Надзя існавала нібы ў прастрацыі, бязлюднай, ненаселенай прасторы. Але потым зрабілася лягчэй.
Яна паціху пачала рыхтаваць новую праграму, у вучэльні папрасіла сабе дадатковыя гадзіны. А сыну паабяцала, што ў бліжэйшы час яны абавязкова выправяцца ў парк, пакуль той не зачыніўся на зіму. А яшчэ іх чакае музей, а потым тэатр, а потым дзень нараджэння цёткі Валі, Надзінай сяброўкі, дзе збярэцца шмат дзяцей. Ад такой захапляльнай перспектывы Алесік быццам ажыў. Ад яго капрызаў не засталося і знаку.
"Я звычайная эгаістка. I сама ва ўсім вінавата, — дакарала сябе Надзя. — Сын грубіяніў і злаваў, бо не адчуваў, што мне цікава з ім, што я хачу быць з ім разам. Некалі я гэтаксама злавала таму, што няма... Не, яго няма, — схамянулася яна, — яго няма ў маім жыцці. Ён — проста прывід, здань. Яго няма, няма, няма!"
Жыццё ўваходзіла ў звыклую каляіну. Цяпер едучы з цэнтра у свой спальны мікрараён, Надзя ўжо не дзівілася, як мінулай вясной, чаму твары пасажыраў такія абыякавыя, змрочныя ці нават прыгнечаныя. Цяпер яна сама была такой самай і нічым не вылучалася сярод натоўпу людзей, заклапочаных сваімі справамі.
У сярэдзіне кастрычніка з філармоніі патэлефанавалі — у лістападаўскую афішу можна ставіць Надзін канцэрт. Ці гатовая яна? Гатовая, але цяпер, калі на душу лёг спакой, яна баялася страціць адчуванне раўнавагі. І не хацела больш сустракацца з Маэстра. Некалькі разоў яны бачыліся мімаходзь на аркестравых рэпетыцыях, але пасля іх Надзя хуценька знікала, каб яе ніхто не праводзіў. Напэўна, кампазітар адчуў, што з ёй робіцца штосьці незразумелае, і аднойчы на рэпетыцыі запытаў:
— Надзя, што-небудзь здарылася?
"Здарылася, і вельмі даўно. Толькі не са мной, а з табой", — падумала яна, і спакойна гледзячы яму ў вочы, адказала:
— Не, усё нармальна!
"I што асаблівае я ў ім знайшла? У яго звычайны твар і звычайны голас..."
Напэўна, адчуўшы яе адчужанасць, ён не стаў нічога дапытвацца і адышоў. Магчыма, пакрыўдзіўся. У музыкантаў скура тонкая, усё адчуваюць. Але што ёй да ягоных крыўдаў! Гэта ўжо не яе клопаты...